“Nâng hạng thị trường chứng khoán” – cụm từ này đã được thị trường nhắc đi nhắc lại không phải gần đây, mà là từ năm 2024. Mới đây, ngày 28/6, Văn phòng chính phủ phát đi ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng – Hồ Đức Phớc, liên quan đến công tác nâng hạng thị trường.
Nội dung chỉ đạo có 3 trọng tâm, nhưng tôi rất quan tâm 1 điểm: Đó là “giao bộ tài chính chủ trì làm việc với FTSE Russell! Các cơ quan liên quan chủ động đề xuất các nội dung vượt thẩm quyền, hoàn tất toàn bộ công việc trước ngày 15/7/2025”.
Mục tiêu rất rõ ràng – Nhất định phải nâng hạng thành công trong tháng 9 tới.
Nói đến chủ đề nâng hạng, người ta thường nhắc đến hai "ông lớn" cực kỳ quyền lực trên toàn cầu – đó chính là FTSE Russell và MSCI. Đây không phải là cơ quan quản lý, cũng không phải là quỹ đầu tư, mà là những tổ chức cung cấp chỉ số – một cách dễ hiểu, họ giống như những “trọng tài quốc tế” trong giới đầu tư.
Nếu tại Việt Nam, tiền nhàn rỗi có phải đa phần mọi người sẽ mang đi gửi tiết kiệm ngân hàng. Nhưng trên thế giới, tại các nước phát triển, người ta chẳng gửi tiết kiệm như chúng ta vì lãi suất rất thấp. Tiền nhàn rỗi thường được mua chứng chỉ quỹ, để các quỹ đi đầu tư giúp mình.
Các quỹ thụ động trên toàn thế giới quy mô của họ lên đến hàng tỷ đô. Hiện tại có hơn 5.000 quỹ trên toàn cầu, giá trị lên đến 4.800 tỷ USD. Sự ra đời của các tổ chức như FTSE hay MSCI như kim chỉ nam, cũng cấp bộ chỉ số, rỗ danh mục cho các quỹ thụ động này tham khảo, từ đó đưa ra quyết định giải ngân Mua vào trên 1 thị trường chứng khoán của 1 quốc gia. Họ đánh giá thị trường của mỗi quốc gia và xếp hạng thành:
- Developed Market (Phát triển) như: Mỹ, Đức, Anh, Canada, Nhật Bản
- Emerging Market (Mới nổi) như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia
- Frontier Market (Cận biên) như: Argentina, Morocco
…và Việt Nam thì đang ở mức thấp nhất trong bảng xếp hạng này. Đó là Thị trường Cận Biên.
Thực tế, Việt Nam đã chiếm 1 tỷ trọng khá lớn, chiếm đến 24.77% và cao nhất trong rỗ danh mục thị trường cận biên của MSCI. Điều này cho thấy sự trưởng thành, cũng như chiếc áo “Cận Biên” đã quá chật chọi với “người đang trưởng thành”.
Vậy nó có thật sự hấp dẫn và chúng ta có cơ hội kiếm tiền từ sự kiện này không?
II. NHỮNG LẦN NÂNG HẠNG TRƯỚC ĐÂY ĐỀU TẠO SIÊU SÓNG LỚN!
Hãy nhìn lại quá khứ, những lần thị trường chứng khoán tại các quốc gia khác được nâng hạng, gần nhất là Qatar, UAE hay Kuwait.
Với Qatar: Chỉ số chính của Qatar Exchange (QE) tăng 44% từ thời điểm công bố. Ngay sau thông báo nâng hạng (ngày 12/6/2013), chỉ số QE tăng 1,75% trong phiên giao dịch. Trước đó, trong năm 2013, chỉ số QE đã tăng 13% từ đầu năm đến thời điểm công bố, cho thấy tâm lý tích cực trước khi nâng hạng được xác nhận.
Còn với UAE: Chỉ số Dubai Financial Market (DFM) tăng mạnh 112% từ tháng 6/2013 đến tháng 5/2014, trở thành một trong những thị trường hoạt động tốt nhất thế giới trong giai đoạn này. Chỉ số Abu Dhabi Securities Exchange (ADX) tăng 43% trong cùng kỳ. Tính từ đầu năm 2013, DFM đã tăng hơn 47% và ADX tăng 39%, phản ánh sự tăng trưởng mạnh mẽ trước khi nâng hạng.
Thêm 1 ví dụ khác là Kuwait, công bố hồi tháng 6/2019, có hiệu lực từ tháng 11/2020. Chỉ số Boursa Kuwait (BKP) tăng 30% trong năm 2019, vượt trội so với các thị trường khu vực khác.
Tựu lại, thị trường chứng khoán đều ghi nhận tăng trưởng mạnh trước khi được MSCI nâng hạng lên thị trường mới nổi, với mức tăng chỉ số từ 30-112%, nhờ kỳ vọng về dòng vốn ngoại và cải cách thị trường.
Đây rõ ràng là 1 cơ hội kiếm tiền rất lớn cho Nhà đầu tư chứng khoán chúng ta. Tuy nhiên, rủi ro định giá cao và chốt lời sau nâng hạng là thách thức chung. Nhưng sóng tăng còn chưa bắt đầu thì khoan hãy sợ đã.
III. VIỆT NAM ĐÃ CHUẨN BỊ NHỮNG GÌ ĐỂ “SANG TRANG”
Cả MSCI và FTSE Russell đều rất chú trọng đến các yếu tố như yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch (pre-funding), tính minh bạch của thông tin công bố (đặc biệt là bằng tiếng Anh), và hiệu quả của hệ thống thanh toán bù trừ. Đây chính là những nút thắt mà Việt Nam đã và đang tập trung tháo gỡ.
Mới đây nhất, MSCI vẫn xếp Việt Nam ở nhóm thị trường cận biên và chưa đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng lên Thị trường Mới nổi trong kỳ tháng 6. Nhưng cũng khoan buồn sớm, trong 2 ông lớn, chúng ta “hụt” MSCI, nhưng còn đó là FTSE Russell. Các tiêu chí của MSCI thông thường sẽ khắt khe hơn so với FTSE Russell, nên với Russell thì chúng ta vẫn có thể kỳ vọng.
1. Tháo gỡ nút thắt về ký quỹ (Non-Prefunding)
Trước đây, các NĐT nước ngoài đều muốn mua chứng khoán thì phải đảm bảo đủ tiền mặt. Nói 1 cách dễ hiểu, toàn bộ số tiền đầu tư của họ - đều phải là tiền mặt, không được ứng trước, không được vay. Trong khi các thị trường ở trong khu vực như Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan họ đều được áp dụng nghiệp vụ này. Điều này làm giảm tính linh hoạt khiến giao dịch khối ngoại ở Việt Nam vẫn còn tương đối "dè dặt". Đây rõ ràng là rào cản lớn nhất khiến Việt Nam chưa được nâng hạng.
Rào cản đến từ luật, thì phải điều chỉnh luật! Sự ra đời của Thông tư 68 do Bộ Tài chính ban hành hồi tháng 9/2024, một bước ngoặc quan trọng trong công tác gỡ vướng, đặc biệt là nghiệp vụ "non-prefunding" cho NĐT tổ chức nước ngoài khi giao dịch chứng khoán tại Việt Nam. Từ đây, nhà đầu tư nước ngoài có thể linh hoạt hơn trong kế hoạch tài chính của mình, thay vì phải chuẩn bị sẵn 1 lượng tiền mặt như trước.
2. Công bố thông tin song ngữ - Minh bạch hơn, hấp dẫn hơn
Trước đây, việc thiếu báo cáo tài chính hoặc công bố thông tin bằng tiếng Anh là một điểm yếu và hạn chế rất lớn cho Nhà đầu tư nước ngoài. Nhưng hiện tại, Thông tư 68 đã yêu cầu các công ty đại chúng phải công bố thông tin bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh theo lộ trình cụ thể.
Từ quý IV/2024, không chỉ các doanh nghiệp lớn mà hàng loạt doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đã bắt đầu công bố báo cáo tài chính song ngữ. Điều này cải thiện đáng kể tính minh bạch và giúp nhà đầu tư quốc tế dễ dàng nghiên cứu, ra quyết định đầu tư.
3. Đơn giản hóa thủ tục
Một trong những thay đổi lớn mang tính hành chính thủ tục đó là Thông tư 03 của Ngân hàng nhà nước. Thông tư này góp phần đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản đầu tư gián tiếp cho tổ chức cá nhân nước ngoài. Đây cũng là 1 bước đột phá lớn để Việt Nam tiệm cận hơn với các chuẩn mực quốc tế.
4. Hệ thống công nghệ KRX đã chính thức vận hành
Sau rất nhiều lần lỡ hẹn, hệ thống giao dịch KRX đã chính thức đi vào hoạt động từ ngày 5/5/2025! KRX là 1 giải pháp mang tính hạ tầng công nghệ cần thiết. Vừa nâng cao hiệu quả giao dịch, tăng tính minh bạch và đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật của FTSE Russell.
Mặc dù giao dịch T+0 và bán khống chưa triển khai ngay do cần hoàn thiện pháp lý và mô hình CCP, nhưng KRX là một bước đệm kỹ thuật cực kỳ quan trọng, khẳng định sự sẵn sàng của hạ tầng công nghệ Việt Nam để đón nhận dòng vốn lớn hơn trong tương lai
Tựu lại
Những rào cản quan trọng về "non-prefunding" và quy định về công bố thông tin bằng tiếng Anh đều được cải thiện đáng kể bằng các khuôn khổ pháp lý và yếu tố kỹ thuật – cụ thể là hệ thống KRX. Đây là những thay đổi được đánh giá rất cao.
Tiêu chí của MSCI khá khắt khe, nhưng với FTSE Russell trong kỳ tháng 9 tới thì hoàn toàn có thể. Dẫn lời từ đại diện UBCK nhà nước với báo chí gần đây, hay các thành viên trên thị trường, cũng khá tự tin với kịch bản được nâng hạng sắp tới
IV. TÁC ĐỘNG ĐẾN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Việc nâng hạng lên thị trường mới nổi có thể huy động 1,7 tỷ USD vốn thụ động, 6-7 tỷ USD vốn chủ động, tương đương hơn 200 nghìn tỷ sẽ đổ vào chứng Việt, tương ứng hơn 1% GDP.
Các cổ phiếu vốn hóa lớn như VCB, BID, CTG, MSN, HPG sẽ là tâm điểm dòng vốn này, do đây là những mã có tỷ trọng cao trong các chỉ số. Thanh khoản thị trường tăng mạnh lên mốc 2 tỷ USD, tương đương 30 – 40 nghìn tỷ/phiên, chưa tính bán khống, sẽ là 1 chất xúc tác lớn cho ngành Chứng khoán. Các doanh nghiệp top 10 như SSI, HCM, MBS, VND… chắc chắn không nằm ngoài bữa tiệc này được.
V. CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ ĐỂ TẬN DỤNG CƠ HỘI
1. Tập trung vào cổ phiếu vốn hóa lớn
Khi nâng hạng, dòng tiền từ các quỹ ETF thụ động sẽ đổ vào những cổ phiếu đáp ứng đủ tiêu chí như: Thanh khoản cao, Free-float lớn, Room ngoại còn nhiều, và Quy mô vốn hóa lớn. Các cổ phiếu trong rổ VN30 như VCB, VNM, VIC, MSN… sẽ là những mã hưởng lợi trực tiếp từ dòng vốn ETF. Đây là những "hàng tuyển" có nền tảng vững chắc và khả năng hấp thụ dòng tiền cực tốt.
2. Đầu tư vào các ngành hưởng lợi
- Tài chính – Ngân hàng – Chứng khoán: Luôn là nhóm dẫn dắt khi thị trường phát triển. Dòng vốn ngoại vào mạnh sẽ giúp định giá lại cổ phiếu, đặc biệt là các ngân hàng quốc doanh và công ty chứng khoán lớn. (VCB, BID, CTG, SSI, HCM)
- Tiêu dùng – Bán lẻ: Các quỹ ETF, quỹ chủ động ưu tiên doanh nghiệp thị phần lớn, thương hiệu mạnh, tăng trưởng ổn định. Việt Nam có nhiều doanh nghiệp chất lượng cao trong ngành này (MWG, MSN)
- Công nghệ thông tin: Nâng hạng đi cùng yêu cầu minh bạch, chuyển đổi số. Các quỹ đầu tư nước ngoài thường tìm kiếm cổ phiếu có mô hình kinh doanh bền vững, tăng trưởng lợi nhuận cao và có cơ hội mở rộng ra thị trường quốc tế. (FPT)
TỔNG KẾT LẠI
Đất nước đang trải qua những thay đổi lớn mang tính tích cực, cuộc cách mạng tinh gọn sáp nhập tỉnh thành, sự vươn lên của các tập đoàn kinh tế tư nhân sau nghị quyết 68, GDP mục tiêu tăng trưởng 2 chữ số…
Vậy, tháng 9 này, thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng, chứng khoán Việt Nam sang trang mới, cũng là góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc chăng?
Trân trọng
Đăng nhận xét